vanderWaa.nl

In de vijftiger jaren is midden in Oud-Borne een Mariakapel gebouwd voor en door inwoners van het dorp. In de loop der jaren is de prachtig gelegen kapel uitgegroeid tot een bidplaats die ook door bezoekers van elders wordt aangedaan. Jaarlijks wordt in mei een processie gehouden. 

Midden in Oud-Borne, circa 50 m vanaf de Koppelsbrink, ligt een parkje, langwerpig van vorm, met in het midden een Mariakapel in romaanse stijl. Achter de kapel, aan de voet van een grote bruine beuk, liggen nog enkele grafstenen die herinneren aan de vroegere bestemming van het park. Hier bevond zich namelijk tot 1888 de oude St. Stephanuskerk, met bijbehorend kerkhof.

De Mariakapel is gebouwd in de jaren 1954-1957 met middeleeuwse bouwmaterialen. De stenen zijn namelijk afkomstig van de fundamenten van het oude klooster van Sibculo; de dakbalken zijn van een oude saksische boerderij. Geld, vrijwillige arbeidskracht en ontwerp zijn geleverd door de plaatselijke gemeenschap, terwijl enkele boeren uit de omgeving de materialen hebben aangevoerd. Herman Liedenbaum, opgeleid als huisschilder, maar tevens amateurhistoricus en -kunstenaar, leverde de bouwtekeningen.

De kapel is 6 m breed, 4 m diep en 8,5 m hoog. Aan weerszijden bevindt zich een glas-in-loodraam: rechts een voorstelling van de geboorte van Jezus, links een afbeelding van de verschijning van de engel Gabriël aan Maria en Elisabeth, en de vermelding ‘Johannes Vitrearius Oldensalensis 1964’. Een oorkonde met de ontstaansgeschiedenis is tijdens de bouw ingemetseld.

Het meer dan manshoge uit zandsteen gehouwen Mariabeeld is afkomstig uit het Duitse Vreden, waar het nabij een gebombardeerde kerk in stukken was aangetroffen. Het is door de heer Liedenbaum volledig gerestaureerd en van hoofd en voeten voorzien. In 1957 werd de kapel plechtig ingezegend en het Mariabeeld gewijd door pastoor Frank, met lof, Mariapreek en sacramentsprocessie. De voorheen Vredense Maria werd ‘O.L. Vrouw van Borne’. Haar bijnaam, O.L. Vrouw van d'n Zwarten Hook, hoorde men vroeger niet graag. In 1888 waren de bewoners van Oud-Borne namelijk diep teleurgesteld dat de nieuwe Stephanuskerk op het Bornse Veld werd gebouwd, het toenmalige uitbreidingsgebied en de kern van het huidige Borne. De Koppelsbrink ‘verloor Onze Lieve Heer’ en hing uit protest zwarte vlaggen halfstok. Dit leverde de wijk de spotnaam ‘D'n Zwart'n Hook’ op.

In de loop der jaren groeide de devotie in en om de kapel, die door een wijkcomité van vrijwilligers wordt onderhouden. Dagelijks komen er mensen bidden en een kaars opsteken. De meesten wonen in Borne, maar er zijn ook bezoekers van elders. In 1995 kwam bijvoorbeeld het Katholiek Vrouwengilde uit Denekamp op de fiets met een priester bij de kapel een viering houden. Ook komen er bedevaartgangers die de kapel als tussenstatie op weg naar andere Mariaheiligdommen aandoen. Men komt er voor Maria, de stilte, of de fraaie omgeving; Oud-Borne is immers een schilderachtig deel van het dorp, dat ook in toeristische routebeschrijvingen is opgenomen.

Op 15 augustus is er bij de kapel een eucharistieviering met grote deelname. Sinds 1982 worden in mei en oktober elke dinsdag door zo'n 50 deelnemers de rozenkrans en litanie gebeden en een Marialied gezongen. Het Katholiek Vrouwengilde organiseert jaarlijks samen met het wijkcomité een processie op de laatste dinsdagavond in mei, de dag waarop het verenigingsjaar wordt afgesloten. Misdienaars met het processiekruis openen de stoet, waarna de deelnemers aansluiten, allen met een brandende kaars. In het midden van de stoet loopt de pastoor met het Allerheiligste, voorafgegaan door misdienaars met het wierookvat en kaarsen. Onder het bidden van de rozenkrans loopt men een aantal keren rond de kapel in het park. Er wordt gebeden voor algemene intenties en overleden KVG-leden. Onder leiding van organist en koor worden enkele Marialiederen gezongen. Na afloop is er gelegenheid om de nog brandende kaars in de kapel te plaatsen. Er staat ook een offerblok; votiefgeschenken zijn voor zover bekend nooit gegeven. De deelnemers komen onder andere uit Borne, Hengelo, Hertme, Zenderen en Saasveld.

Devotioneel drukwerk- Een strooiblad: Programma bij gelegenheid van de plechtige inzegening van de Maria-kapel en wijding van het Mariabeeld ([Borne]: [St. Stephanusparochie], 8 september 1957; 1 p.); programma van de viering op 28 mei 1996: Mariahulde ([Borne]: Katholiek Vrouwengilde, [1996]; 4 p., 14,8 x 21 cm). Er bestaat verder een speciaal Marialied ‘Maria köm wier’, dat staat afgedrukt in het jubileumboek van de parochie.

 Bronnen: Ottie Thiers, parochiearchief St. Stephanuskerk: inv.nr. 24.

B W. Bosch e.a., Honderd jaar Stephanus Parochie Borne. Jubileumboek 1888-1988 (Borne: Stephanusparochie, 1988), p. 80, 115, 138-140; W. Bosch, 'Onze Lieve Vrouw van d'n Zwart'n Hook' in: Parochieblad 29, nr. 24.

C PJMI BiN-dossier Borne.